›
Geohydroloog Peter Kramer van IXAS zorgt ervoor dat alle bouwers aan de Gaasperdammertunnel en de omwonenden in Zuidoost droge voeten houden. Samen met collega’s is hij tijdens de bouw verantwoordelijk voor het grondwaterpeil. Maar liefst 20 keer een volle Amsterdam Arena met water wordt de komende 2 jaar weggepompt. Hoe doe je dat?
Zand, veen en klei
De grondwaterstand bij de A9 Gaasperdammerweg staat gemiddeld op -3,5 meter. Als je een tunnel graaft, zit dat water flink in de weg. In de bouwkuip moet je wel kunnen lopen om te bouwen. “Vanwege de enorme lengte van de tunnel en de complexe ondergrond passen we 3 soorten bemaling toe”, vertelt Peter. “Hoe ziet die ondergrond eruit? Heel kort door de bocht gezegd hebben we eerst 2 meter ophoogzand, dit zand zie je liggen als je in de omgeving rondloopt. Daaronder ligt er een laag van 4 à 5 meter met klei en veen. Tot slot komen we een flinke zandlaag tegen die tot wel 300 meter diep gaat. Hier ligt behalve zand ook nog veel puin.”
1. Zout water
“Elke ondergrond heeft specifieke eigenschappen waardoor we op verschillende manieren moeten bemalen”, vervolgt Peter z’n verhaal. “In de onderste zandlaag zit veel zout. Het grondwater uit die laag mogen we niet zomaar lozen in de omgeving. Er is daarom een speciale afvoerbuis van 3 kilometer naar het Amsterdam-Rijnkanaal aangelegd. Om het water daar te krijgen, gebruiken we 4 opvangbassins, 4 grote pompen en liggen er kilometers leidingen langs het bouwterrein. Deze zijn op hun beurt verbonden met pompputten met een doorsnede van wel 70 centimeter die het grondwater tot een diepte van 20 meter uit de grond halen. We letten bij het bemalen erop dat de veen- en kleilaag intact blijft omdat deze het zout tegen houdt. Planten en dieren in deze omgeving vinden dit zoute water namelijk niet prettig.”
Op verschillende plekken zijn 20 meter diepe putten gegraven.
2. Terug de grond in
Buiten het werkterrein letten Peter en zijn collega’s erop dat woningen, kabels en leidingen niet verzakken. “Met retourbemaling pompen we water op 250 plekken direct naast de bouwkuip terug de grond in. Zo houden we het grondwaterpeil buiten het bouwterrein gelijk met de grondwaterstand. We monitoren elke dag of dit proces goed verloopt. In de omgeving van het bouwterrein zijn hiervoor meer dan honderd peilbuizen geplaatst. Je herkent ze aan de gele dekseltjes tussen de stoeptegels of op straat.”
Eén van de honderden peilbuizen in Amsterdam Zuidoost.
3. Zo’n 8,5 kilometer drainage
“Tot slot ligt ongeveer helft van het werkterrein onder de grondwaterstand. Hiervoor hebben we om de 10 meter drainage aangebracht tot zelfs 2 meter onder ons werkniveau. Deze drainage- leidingen zorgen er voor dat de bouwplaats ook droog blijft bij veel regen. De tunnel is 60 meter breed, waardoor we 6 drainage-leidingen nodig hebben. In totaal gaat het om 8,5 kilometer aan leidingen in de grond. De pompen zorgen vervolgens voor een vacuüm in die leidingen zodat water in de grond er naar toe stroomt. Zo kun je het water oppompen en afvoeren.”
De eerste ondergrond van de Gaasperdammertunnel, januari 2016.
Wist je dat
Tijdens de bouwtijd van 2 jaar wordt er in totaal 10 miljoen kubieke meter grondwater (10.000.000.000 liter) weggepompt uit Amsterdam Zuidoost, net zoveel als 20 keer een volle Amsterdam Arena. Maar hoeveel is dat eigenlijk? Ter vergelijking: per persoon verbruiken Nederlanders dagelijks zo’n 119 liter water. De 85 duizend inwoners van Amsterdam Zuidoost verbruiken samen tijdens de bouwperiode zo’n 7.383.950.000 liter, ofwel ruim 7 miljoen kubieke meter.
