Een nieuwe bypass langs knooppunt Watergraafsmeer zorgt er vanaf half april voor dat verkeer vanaf de A10-Noord makkelijk en veilig naar de S113 (Middenweg) kan rijden. Verkeersmanager Niels van den Brink van Rijkswaterstaat: “De bypass lost een knelpunt op dat extra rijstroken niet kunnen wegnemen.”

Vechten om ruimte

De bypass is een nieuwe parallelbaan om knooppunt Watergraafsmeer heen; de nieuwe rijbaan verbindt de A10-Noord met de S113. Tot nu toe moesten automobilisten vanuit Zeeburg richting de Middenweg steeds vechten om ruimte met de voertuigen die vanaf de A1 de A10-Oost op reden. Vooral in de ochtendspits zorgde dit voor opstoppingen, wanneer in- en uitvoegende weggebruikers elkaar op hetzelfde weefvak tegenkwamen.

Verkeersstromen ontwarren

“We hebben gekozen om beide verkeersstromen helemaal uit elkaar te halen”, zegt Van den Brink. “Ontvlechten heet dat in verkeerskundig jargon. Je zou ook kunnen zeggen: ontwarren. In de nieuwe situatie maakt verkeer vanaf A10-Noord op de Zeeburgerbrug al de keuze om naar de S113 (Middenweg) te rijden. Verkeer vanaf de A1 komt die mensen dus niet meer tegen en kan vlot en veilig invoegen op de A10-Oost binnenring. Dit is de meest optimale oplossing.”

Zandwal van 10 meter hoog

De bypass is letterlijk een van de oudste delen van de werkzaamheden op de A10-Oost. Sinds 2012 markeert een enorme zandwal de plaats waar de nieuwe parallelbaan moet komen. Bij de Zeeburgerbrug is de wal wel een meter of 10 hoog. Al die tijd heeft het zand de bodem samengeperst om deze stevig genoeg te maken voor aanleg van de bypass. Dat moment is nu aangebroken.

Bypass open

Half april voert aannemer CADICOM afrondende werkzaamheden uit aan de nieuwe baan: het leggen van asfalt. Na de weekendafsluiting van de A10-Oost binnenring gaat de bypass dan open voor verkeer, tegelijkertijd met de extra rijstrook op de A10-Oost binnenring richting Den Haag/Schiphol.

Op ongeveer 400 meter van Muiden stond de boerderij De Vechthoeve, plaatselijk ook wel bekend als het Pippi Langkoushuis. De Vechthoeve dateert uit 1899 en is gebouwd langs de Vecht. De houten boerderij is zeer bijzonder vanwege de architectuur en het waardevolle interieur. Minstens zo uniek is de rol die het pand speelde in de militaire historie van Nederland. Christiaan van Zanten, beleidsmedewerker bij Gemeente Muiden, vertelt hoe dat zit.

Waterlinies geven strategisch voordeel

Vanaf de 17^e eeuw gebruiken de verdedigingslinies van Nederland gecontroleerde onderwaterzettingen om de vijand te stoppen. Van Zanten: “De linies als geheel zijn gecompliceerde werken met onder meer watervelden, sluizen, kanalen, stuwen en forten. Het idee achter de waterlinies was dat het land rondom de linie onder water werd gezet, waardoor een waterplas ontstond, niet diep genoeg voor schepen en te diep voor man en paard. Hierdoor waren vijanden gedwongen om over de omringende landwegen en dijken aan te vallen. Dit gaf de verdediger een groot strategisch voordeel. Zeker omdat deze achter het ondergelopen gebied en bij de toegangswegen verdedigingswerken neerzette, zoals vestingen en forten.”

Kringenwet-gebouwen

Voor de werking van de linies is een vrij uitzicht op de omgeving cruciaal. “Om een vrij schootsveld te maken en om te voorkomen dat forten ongezien konden worden benaderd”, legt Van Zanten uit. “Daarom werd in 1853 de Kringenwet vastgesteld. Deze wet legde beperkingen op voor bebouwing en beplanting in kringen rond de forten.”

• In de eerste kring van 300 meter waren alleen houten gebouwen met een oppervlakte van maximaal 40 m² toegestaan.
• In de middelste kring tussen 300 en 600 meter mocht alleen de fundering van steen zijn.
• In de grote kring van 600 tot 1.000 meter waren alle materialen toegestaan. Maar er mocht alleen met vergunning van de minister van Oorlog worden gebouwd.

Van Zanten: “Gebouwen in deze ‘verboden kringen’ heten Kringenwet-gebouwen. Deze gebouwen zijn van groot militair-historisch belang, omdat iets vertellen over werking van de waterlinies. Alle bebouwing in de kringen konden in tijden van oorlog worden verwijderd.”

Overzicht Kringenwet rondom Muiden – klik voor een vergroting

Opvallend fraaie uitvoering

“De Vechthoeve werd gebouwd in de middelste kring van de Vesting Muiden en moest daarom van hout zijn”, vertelt Van Zanten. “Vanwege de ligging in 2 waterlinies en de relatie met de Vesting Muiden is de Vechthoeve het meest bijzondere van alle Kringenwet-gebouwen. Ook de fraaie uitvoering is opvallend, omdat de bouwer wist dat er een kans was dat de boerderij zonder pardon werd neergehaald.”

De nieuwe locatie

“Inmiddels heeft de Vechthoeve heeft een prachtige nieuwe locatie gekregen op het landgoed Hoogerlust”, vertelt Van Zanten. “De verplaatsing van de hoeve voor de bouw van het aquaduct is in mijn ogen een uniek staaltje Nederlands vernuft. Op de nieuwe locatie blijft de Vechthoeve overigens binnen de verboden kringen, op zo’n 750 meter van de Vesting Muiden. En het huis staat nog steeds langs de Vecht. Op het landgoed Hoogerlust staat ook een aantal betonnen geschutsposten. De betonnen werken dateren uit de jaren 30 toen er met beton werd gewerkt vanwege het sterker wordende geschut. Van deze grote geschutsposten zijn er ongeveer 40 gebouwd, waarvan 6 in Muiden.”

Vechthoeve op de nieuwe plek

Groepschuilplaats opgegraven

De rijksweg A1 vormt ook een hoofdstuk in de militaire geschiedenis van Muiden volgens Van Zanten. “De 6 geschutsposten in Muiden zijn in 1928 gebouwd om de eerste Rijksweg 1 te verdedigen. Bij een verlegging van de A1 in de jaren 60 zijn 2 geschutsposten in Muiden weer gesloopt. Tijdens de werkzaamheden voor het project SAA is een groepschuilplaats, die hoorde bij een gesloopte post, weer onder de grond vandaan gekomen.”

Muiden maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam en is het begin van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Stelling van Amsterdam is sinds 1996 UNESCO Werelderfgoed vanwege de unieke wijze waarop de verdediging werd vormgegeven. Vooral de karakteristieken van het omringende landschap en de onderwaterzettingen maken de stelling bijzonder. De Nieuwe Hollandse Waterlinie staat op de voorlopige lijst voor benoeming. De Vechthoeve is een provinciaal monument en voorbeschermd Rijksmonument.

 Meer lezen over de geschiedenis van Muiden en de rol van Muiden in de militaire geschiedenis? Bezoek de website van de gemeente Muiden.

Het werk dat we verzetten voor het programma Schiphol-Amsterdam-Almere is enorm. Zo leggen we 125 kilometer geluidsreducerend asfalt, renoveren we 5 grote knooppunten en passen we 100 viaducten aan. Al dat werk kunnen we niet uitvoeren zonder hinder voor het verkeer en de omgeving. Hoe houden we de noordelijke Randstad toch bereikbaar terwijl we werken aan de weg? Ilkel Taner, omgevingsmanager Hinder en Bereikbaarheid bij Rijkswaterstaat legt het uit.

Gedegen voorbereiding

“Het programma Schiphol-Amsterdam-Almere is een verzameling van 5 grote projecten”, zegt Taner. “Om de bouwtijd beperkt te houden, voeren we de projecten voor een deel gelijktijdig uit. Dat betekent dat er op hetzelfde moment meerdere werkzaamheden plaatsvinden. Daarnaast zijn er in de regio verschillende andere projecten van Rijkswaterstaat, maar ook van de gemeenten en provincies. Door alle werkzaamheden vooraf goed in te plannen en af te stemmen, proberen we zo min mogelijk hinder te laten plaatsvinden. We willen natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen dat weggebruikers in extra lange files terecht komen of van de ene file in de andere rijden.”

Slimme bouwmethoden

Naast het slim plannen van alle werkzaamheden, stimuleert Rijkswaterstaat de aannemers die meewerken om de werkzaamheden met zo min mogelijk verkeershinder uit te voeren. Taner: “Dat doen we bijvoorbeeld door hen te vragen slimme bouwmethoden te gebruiken. Een goed voorbeeld daarvan is de zandopspuiting langs de A1. De aannemer voert het zand daar grotendeels aan via een pijpleiding over de weg, zodat het verkeer minder last heeft van bouwverkeer.”

Weggebruikers en omwonenden bijpraten

“Hoe goed de voorbereidingen ook zijn”, vertelt Taner. “Als we beginnen met de werkzaamheden, blijft er een bepaalde hoeveelheid verkeershinder over. Door de weggebruiker en de omgeving goed te informeren en eventueel extra maatregelen als (reis)alternatieven te bieden, beperken we die hinder en de hinderbeleving. Het is belangrijk dat iedereen precies weet wat wij doen, wanneer en vooral: wat dit voor hén betekent.” Op VanAnaarBeter.nl/SAA vinden weggebruikers bijvoorbeeld informatie over geplande werkzaamheden, verwachte vertragingen en omleidingsroutes. Taner: “Daarnaast zoeken we samenwerking met marktpartijen om ervoor te zorgen dat de meest actuele reisinformatie zo persoonlijk mogelijk bij de weggebruikers terechtkomt. Dit doen we nu al met grote informatieschermen op drukke locaties en via apps voor smartphones. En voor omwonenden organiseren we ook geregeld inloopavonden.”

Goed voorbereiden op hinderpieken

Soms is er sprake van een korte periode met veel hinder, bijvoorbeeld als we de weg tijdelijk moeten afsluiten voor wegwerkzaamheden. “Op dit soort momenten bepalen we samen met belanghebbenden, zoals gemeenten en bedrijven of we met extra maatregelen de hinder kunnen verminderen”, legt Taner uit.“Denk bijvoorbeeld aan goedkope bus- of treinkaartjes of vliegreizigers die tijdens een hinderpiek via hun luchtvaartmaatschappij horen hoe ze het beste naar Schiphol kunnen reizen. Tijdens een weekendafsluiting zorgen we er natuurlijk voor dat de omgeving bereikbaar blijft voor nood- en hulpdiensten, en op grote omleidingsroutes staat altijd een bergingsbedrijf paraat om bij incidenten de weg snel weer vrij te maken.”